La “extirpación” del elefante marino del sur (Mirounga leonina Linnaeus, 1758) de la isla Robinson Crusoe entre los siglos XVIII y XIX
DOI:
https://doi.org/10.56575/BSCHA.05400230774Palabras clave:
elefantes marinos del sur, isla Robinson Crusoe, extirpación, información histórica y arqueológicaResumen
Se ha planteado que antes de la llegada de los europeos había una población abundante de elefantes marinos del sur (Mirounga leonina Linnaeus, 1758) en la isla Robinson Crusoe, y que su extirpación habría ocurrido en un plazo muy breve debido a su caza intensiva e indiscriminada. Sin embargo, los datos que sustentan estos planteamientos son muy escasos y poco consistentes. En este trabajo examinamos la información histórica y arqueológica disponible para rechazar, en forma preliminar, ambos postulados e indicamos la necesidad de nuevas líneas de investigación para aumentar el corpus de datos sobre la supuesta “extirpación”, si es que realmente existió, de una población de elefantes marinos del sur en la isla Robinson Crusoe.
Citas
Acevedo, J., R. Matus, D. Droguett, A. Vila, A. Aguayo-Loboy D. Torres. 2011. Vagrant Antarctic fur Seals, Arctocephalus gazella, in Southern Chile. Polar Biology 34: 939-943.
Acevedo, J., A. Aguayo-Lobo, J. Brito, D. Torres, B. Cáceres, A. Vila, M. Cardeña y P. Acuña. 2016. Review of the Current Distribution of Southern Elephant Seals in the Eastern South Pacific. New Zealand Journal of Marine and Freshwater Research 50(2): 240-258.
Acevedo, J., R. Vargas, D. Torres y A. Aguayo-Lobo. 2019 Northerly Births of the Southern Elephant Seal (Mirounga leonina) in their Former Southeast Pacific Distribution. Aquatic Mammals 45(3): 293-298.
Albert F. 1901. Los pinnípedos de Chile. Anales de la Universidad de Chile 108: 879-903.
Allen J. 1905. Mammalia of Southern Patagonia. Reports of the Princeton University Expedition to Patagonia, 1896-1899. Zoology 1: 1-210.
Anderson, A., S. Haberle, G. Rojas, A. Seelenfreund, I. Smith y T. Worthy. 2002. An Archaeological Exploration of Robinson Crusoe Island, Juan Fernandez Archipelago, Chile. En: Fifty Years in the Field: Essays in Honor and Celebration of Richard Shutler Jr’s Archaeological Career, editado por S. Bedford, Ch. Sand y D. Burley, pp. 239-249. New Zealand Archaeological Association, Auckland.
Anson, G. 1748. A Voyage Round the World in the Years MDCCXL, I, II, III, IV. John and Paul Knapton, Londres.
Boyd, I., C. Lockyer y H. Marsh. 1999. Reproduction in Marine Mammals. En: Biology of Marine Mammals, editado por J. Reynolds III y S. Rommel, pp. 218-286. Smithsonian Institution Press, Washington DC.
Bryden, M., S. O’Connor y R. Jones. 1999. Archaeological Evidence for the Extinction of a Breeding Population of Elephant Seals in Tasmania in Prehistoric Times. International Journal of Osteoarchaeology 9: 430-437.
Busch, B. 1985. The War Against the Seals: A history of the North American Seal Fishery. McGill-Queen’s University Press, Quebec.
Burney, J. 1813. Voyage of the Nassau Fleet, to the South Sea, and to the East Indies. En: A Chronological History of the Voyages and Discoveries in the South Sea or Pacific Ocean, III, editado por J. Burney, pp. 1-38. Luke Hansard and Sons, Londres.
Cabrera, A. y J. Yepes. 1940. Mamíferos Sud-Americanos. Compañía Argentina de Editores, Buenos Aires.
Cáceres, I. y M. Saavedra. 2000. Investigaciones arqueológicas en Puerto Inglés, isla Robinson Crusoe, Archipiélago de Juan Fernández. Boletín de la Sociedad Chilena de Arqueología 30: 6-9.
Cáceres, I. y M. Saavedra. 2004. Ocupaciones humanas en Puerto Inglés, Isla Robinson Crusoe, Archipiélago de Juan Fernández. Chungara, Revista de Antropología Chilena 36: 957-968.
Clark, A. 1887 The Antarctic Fur Seal and Sea Elephant Industry. En: The Fisheries and Fishery Industries in the United States, Section 5: History and Methods, 2, editado por G. Brown, pp. 400-467. Government Printing Office, Washington DC.
Dampier W. 1699. A New Voyage Round the World. James Knapton, Londres.
Dampier, W. 2010. The Adventures of William Dampier. Tomes Maritime, Coppell.
De Rosales, D. 1877. Historia general del Reyno de Chile. Tomo I. Imprenta del Mercurio, Valparaíso.
De Ulloa, A. 1772. Noticias americanas: entretenimientos phisicos-históricos sobre la América meridional y la septentrional oriental. Francisco Manuel Mena, Madrid.
FAO. 2004. Pacific Southeast (Major Fishing Area 87). FAO Fisheries and Aquaculture Department. http://www.fao.org/fishery/area/Area87/en (1 marzo 2023).
Faure, V. y K. Speer. 2012. Deep Circulation in the Eastern South Pacific Ocean. Journal of Marine Research 70: 748-778.
Gay C. 1847. Historia física y política de Chile. Zoología I. Museo Historia Natural de Santiago, Santiago.
Haberle, S. 2003. Late Quaternary Vegetation Dynamics and Human Impact on Alexander Selkirk Island, Chile. Journal of Biogeography 30: 239-255.
Harvey, D. 2014. Seventeen Contradictions and the End of Capitalism. Profile Books, Londres.
Hucke-Gaete, R., L. Osman, C. Moreno y D. Torres. 2004. Examining Natural Population Growth from Near Extinction: The Case of the Antarctic Fur Seal at the South Shetlands, Antarctica. Polar Biology 27: 304-311.
Igler, D. 2013. The Great Ocean. Pacific Worlds from Captain Cook to the Gold Rush. Oxford University Press, Nueva York.
Juan, J. y A. de Ulloa. 1748. Relación histórica del viaje a la América Meridional. Antonio Marín, Madrid.
Kellogg, R. 1942. Tertiary, Quaternary and Recent Marine Mammals of South America and de West Indies. Proceeding of American Science Congress 8(3): 445-473.
Laws, R. 1953. The Elephant Seal (Mirounga leonine Linn.). I. Growth and Age. Falkland Islands Dependencies Survey Scientific Report 8: 1-62.
L’Hermite, J. 1626. Journael van de Nassausche vloot ofte beschrijvingh van de voyagie om den gantschen aerd-kloot, gedaen met elf schepen. Onder ‘t beleydt van den admirael Jacques l’Heremite, ende vice-admirael Gheen Huygen Schapenham, in de jaren 1623, 1624, 1625 en 1626. Hessel Gerritsz ende Jacob Pietersz Wachter, Ámsterdam.
Linneo, C. 1758. Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Laurentii Salvii, Estocolmo.
Medina, J. 1918. El piloto Juan Fernández, descubridor de las islas que llevan su nombre, y Jun Jufré, armador de la expedición que hizo en busca de otras en el Mar del Sur. Estudio Histórico. Elzeviriana, Santiago.
Molina, J. 1798. Compendio de la historia geográfica, natural y civil del Reyno de Chile. Antonio de Sancha, Madrid.
Morrell, B. 1832. A Narrative of Four Voyages: To the South Sea, North and South Pacific Ocean, Chinese Sea, Ethiopic and Southern Atlantic Ocean, Indian and Antarctic Ocean, from the Year 1822 to 1831. J & J. Harper, Nueva York.
Murphy, R. 1914. Notes on the Sea Elephant, Mirounga leonina, Linn. Bulletin of American Museum of Natural History 33: 63-79.
Murphy, R. 1936. Oceanic Birds of South America. American Museum of Natural History, Nueva York.
Orellana, M. 1975. Historia de los primeros poblamientos de la isla Robinson Crusoe. En: Las islas de Juan Fernández, editado por M. Orellana, A. Medina, P. Morel, M. Ruh, R. Hernández y J. Monleón, pp. 9-22. Departamento de Ciencias Antropológicas y Arqueológicas, Universidad de Chile, Santiago.
Osgood, W. 1943. The Mammals of Chile. Field Museum of Natural History, Chicago.
Osman, L. 2007. Population Status, Distribution and Foraging Ecology of Arctocephalus philippii (Peters 1866) at Juan Fernández Archipelago. Universidad Austral de Chile, Valdivia.
Pavés, H., R. Schlatter y C. Espinoza. 2005. Patrones reproductivos del lobo marino común, Otaria flavescens (Shaw 1800), en el centro-sur de Chile. Revista Chilena de Historia Natural 78(4): 673-686.
Pavés, H. y R. Schlatter. 2008. Temporada reproductiva del lobo fino austral, Arctocephalus australis (Zimmerman, 1783) en la Isla Guafo, Chiloé, Chile. Revista Chilena de Historia Natural 81(1): 137-149.
Pearson, M. 2016. Charting the Sealing Islands of the Southern Ocean. The Globe 80: 1-25.
Péron, F. 1816. Voyage de découvertes aux terres australes exécuté sur les Corvettes le Geographe, le Naturaliste, et la Goëlette le Casuarina, pendent les années 1800, 1801, 1802, 1803, et 1804. I´Imprimiere Royale, París.
Philippi, R. 1892. Las focas chilenas del Museo Nacional. Museo Nacional de Chile, Santiago.
Rick, T., T. Braje y R. DeLong. 2011. People, Pinnipeds and Sea Otters of the Northeast Pacific. En: Human Impacts on Seals, Sea Lions, and Sea Otters: Integrating Archaeology and Ecology of the Northeast Pacific, editado por T. Braje y T. Rick, pp. 1-17. The University of California Press, Berkeley.
Rogers, W. 1726. A Cruising Voyage Round the World: First to the South-Sea, Thence to the East-Indies, and Homewards by the Cape of Good Hope. Bernard Lintot & Edward Symon, Londres.
Schiavini, A. 1993. Los pinnípedos como recurso para cazadores recolectores marinos: el caso de Tierra del Fuego. Latin American Antiquity 4(4): 346-366.
Schouten, G. 1619. Journal ou relation exacte du voyage de Guill. Schouten dans les Indes, par un nouveau détroit, & par les grandes mers australes qu’il a découvertes, vers le Pole Antartique. M. Góbert, París.
Sielfeld, W. 1983. Mamíferos marinos de Chile. Ediciones de la Universidad de Chile, Santiago.
Sielfeld, W. 1999. Estado del conocimiento sobre conservación y preservación de Otaria flavescens (Shaw 1800) y Arctocephalus australis (Zimmermann 1783) en las costas de Chile. Estudios Oceanológicos 18: 81-96.
Sielfeld, W., C. Venegas y A. Atalah. 1977. Consideraciones acerca del estado de los mamíferos marinos en Chile. Anales del Instituto de la Patagonia 8: 297-305.
Shelvocke, G. 1726. A Voyage Round the World by Way of the Great South Sea, Performed in the Years 1719, 1720, 1721 & 1722 in the Speedwell, of London. J. Senen, Londres.
Shoemaker, N. 2019. Oil, Spermaceti, Ambergris, and Teeth: Products of the Nineteenth-Century Pacific Sperm-Whaling Industry. En: New Histories of Pacific Whaling, editado por R. Jones y A. Wanhalla, pp. 17-21. Rachel Carson Center for Environment and Society, Múnich.
Slade, R., C. Moritz, A. Hoelzel y H. Burton. 1998. Molecular Population Genetics of the Southern Elephant Seal Mirounga leonina. Genetics 149: 1945-1957.
Springer, M., J. Estes, G. van Vliet, T. Williams, D. Doak, E. Danner, K. Forney y B. Pfister. 2003. Sequential Megafaunal Collapse in the North Pacific Ocean: An Ongoing Legacy of Industrial Whaling? Proceedings of the National Academy of Sciences 100(21): 12223-12228.
Stackpole, E. 1972. Whales and Destiny. The Rivalry between America, France, and Britain for Control to the Southern Whale Fiushery, 1785-1825. University of Massachusetts Press, Amherst.
Stehberg, R. 2011. Investigaciones preliminares de arqueología histórica lobera en la isla Alejandro Selkirk, archipiélago de Juan Fernández (Chile). Vestigios 5(2): 141-156.
Takahashi, D., D. Caldwell, I. Cáceres, M. Calderón, A. Morrison-Low, M. Saavedra, y J. Tate. 2007. Excavation at Aguas Buenas, Robinson Crusoe Island, of a Gunpowder Magazine and the Supposed Campsite of Alexander Selkirk, Together with an Account of Early Navigational Dividers. Post-Medieval Archaeology 41(2): 270-304.
Torres, D. 1987. Antecedentes sobre el lobo fino de Juan Fernández (Arctocephalus philippi) y proyecciones para su estudio. En: Islas oceánicas chilenas: conocimiento científico y necesidades de investigación, editado por J. Castilla, pp. 287-317. Ediciones de la Universidad Católica de Chile, Santiago.
Torres, D., A. Aguayo-Lobo y J. Acevedo. 2000. Mamíferos marinos de Chile. II Carnívora. Serie Científica INACH 50: 25-103.
Torres, D., J. Yañez y P. Cattan. 1979. Mamíferos marinos de Chile: antecedentes y situación actual. Biologi?a Pesquera 11: 49-81.
Trouessart E.L. 1907. Mammifères Pinnipèdes. En: Expédition antarctique française (1903-1905) commandée par le Dr. Jean Charcot, sciences naturelles, editado por L. Joubin, pp. 1-35. Masson et Cie, París.
Vicuña Mackenna, B. 1883. Juan Fernández: historia verdadera de la isla de Robinson Crusoe. Rafael Jover, Santiago.
Villagrán, C., R. Villa, L. F. Hinojosa, G. Sánchez, M. Romo, A. Maldonado, L. Cavieres, C. Latorre, J. Cuevas, S. Castro, C. Papic y A. Valenzuela. 1999. Etnozoología Mapuche: un estudio preliminar. Revista Chilena de Historia Natural 72: 595-627.
Descargas
Publicado
Número
Sección
Licencia
Los artículos firmados son de responsabilidad exclusiva de sus autores y no comprometen necesariamente el punto de vista de la revista. Reservados todos los derechos. Ni la totalidad ni parte de esta revista puede reproducirse o transmitirse por ningún procedimiento electrónico o mecánico, incluyendo fotocopia, grabación y sistema de recuperación, sin permiso escrito del Editor